5.5.12

Εκλογικός νόμος - Μαθηματικά: 1-0

(Ή μάλλον 50-0, όπως λέει κι ο oldboy, που όπως πάντα τα λέει καλύτερα από μένα...)


Το Πάσχα που μας πέρασε, συμμετείχα σε μια συζήτηση για τον εκλογικό νόμο, για τις 50 έδρες που δίνονται "πεσκέσι" στο πρώτο κόμμα και για την δυνατότητα ενός συνασπισμού κομμάτων να πάρει αυτές τις έδρες.

Το συμπέρασμα ήταν πως αυτό δεν γίνεται, τις έδρες μπορεί να τις πάρει μόνο το πρώτο κόμμα.

Επειδή όμως εγώ θυμόμουν ότι στον προηγούμενο εκλογικό νόμο υπήρχε αυτή η δυνατότητα, αποφάσισα να το ψάξω λίγο παραπάνω. Και όντως, καλά θυμόμουν.

Παραθέτω λοιπόν παρακάτω τα σχετικά αποσπάσματα από τον νόμο 3231/2004 και τον τροποποιητικό νόμο 3636/2008:

3231/2004

Άρθρο 6
Καθορισμός των εδρών κάθε εκλογικού σχηματισμού στην επικράτεια

1. ...

2. Στον εκλογικό σχηματισμό που συγκέντρωσε το μεγαλύτερο αριθμό εγκύρων ψηφοδελτίων στο σύνολο της επικράτειας παραχωρούνται, επιπλέον των εδρών που λαμβάνει σύμφωνα με την παρ. 1, σαράντα (40) ακόμη έδρες, οι οποίες προέρχονται από εκλογικές περιφέρειες στις οποίες έχουν παραμείνει αδιάθετες έδρες μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας που προβλέπεται στο άρθρο 8.


3636/2008

Άρθρο 1
Καθορισμός εδρών

1. Οι παράγραφοι 1 και 2 του άρθρου 6 του ν. 3231/ 2004 (ΦΕΚ 45 Α') αντικαθίστανται, ως ακολούθως:

«1. ...

2.α. Στο αυτοτελές Κόμμα, που συγκέντρωσε το μεγαλύτερο αριθμό έγκυρων ψηφοδελτίων στο σύνολο της Επικράτειας, παραχωρούνται, επιπλέον των εδρών που λαμβάνει, σύμφωνα με την παράγραφο 1, πενήντα (50) ακόμη έδρες, οι οποίες προέρχονται από εκλογικές περιφέρειες στις οποίες έχουν παραμείνει αδιάθετες έδρες μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας που προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 8.

Η επιπλέον παραχώρηση πενήντα (50) εδρών γίνεται, επίσης, σε συνασπισμό συνεργαζόμενων Κομμάτων, εφόσον ο μέσος όρος της δύναμης των Κομμάτων, που τον απαρτίζουν, είναι μεγαλύτερος από τη δύναμη του αυτοτελούς Κόμματος, που συγκέντρωσε το μεγαλύτερο αριθμό έγκυρων ψηφοδελτίων. Ο μέσος όρος προκύπτει από τη διαίρεση του ποσοστού που έλαβε ο ανωτέρω συνασπισμός δια του αριθμού των Κομμάτων που τον αποτελούν.

β. ...»

(μπορείτε να κατεβάσετε σε pdf τον νόμο και τις 2 τροποποιήσεις του εδώ)

Ο όρος "εκλογικός σχηματισμός" που χρησιμοποιείται στον πρώτο νόμο αναφέρεται και στα αυτοτελή κόμματα και στους συνασπισμούς κομμάτων. Επομένως, μέχρι τις προηγούμενες εκλογές κόμματα και συνασπισμοί κομμάτων διεκδικούσαν ισότιμα το μπόνους των (τότε) 40 εδρών.

Ο νέος νόμος όμως, θέτει ένα πρωτοφανές κριτήριο για τους συνασπισμούς. Για να πάρει ένας συνασπισμός 2 κομμάτων τις 50 έδρες, πρέπει στην ουσία να συγκεντρώσει τουλάχιστον τις διπλάσιες ψήφους από το πρώτο σε ψήφους κόμμα που δεν ανήκει σε συνασπισμό. Αν ο συνασπισμός αποτελείται απο 3 κόμματα, πρέπει να συγκεντρώσει τις τριπλάσιες ψήφους κ.ο.κ.

(Ας δούμε ένα πρόχειρο παράδειγμα. Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, η ΝΔ ήταν πρώτο κόμμα με ποσοστό 22% - πάνω κάτω. Ένας συνασπισμός 2 κομμάτων θα χρειαζόταν 44% για να πάρει τις 50 έδρες, ενώ ένας συνασπισμός 3 κομμάτων 66%, ποσοστό που καθιστά τις 50 επιπλέον έδρες άχρηστες, αφού θα είχε την απόλυτη πλειοψηφία!)

Από καθαρά μαθηματικής πλευράς, για να μπορέσει ένας συνασπισμός κομμάτων να έχει κατά μέσο όρο μεγαλύτερη δύναμη από ένα αυτοτελές κόμμα, πρέπει αναγκαστικά να περιλαμβάνει το πρώτο σε ψήφους κόμμα. Επιπλέον, το πρώτο σε ψήφους κόμμα, αν συμμετέχει σε συνασπισμό κινδυνεύει να χάσει το μπόνους των 50 εδρών αν ο μέσος όρος του συνασπισμού είναι χαμηλότερος από το ποσοστό του πρώτου αυτοτελούς κόμματος!

(Παράδειγμα δεύτερο. Έστω ότι η ΝΔ του προηγούμενου παραδείγματος (το πρώτο σε ψήφους κόμμα) αποφασίζει να κατέβει στις εκλογές με ένα άλλο, μικρότερο κόμμα, που τελικά συγκεντρώνει 8%. Έστω επίσης ότι το ΠΑΣΟΚ βγαίνει δεύτερο και παίρνει 16% (το πρώτο αυτοτελές κόμμα). Ο μέσος όρος ΝΔ και μικρότερου κόμματος είναι 15% ((22+8)/2 = 30/2 = 15), οπότε οι 50 έδρες πάνε στο ΠΑΣΟΚ!)

Προφανώς το (πιθανό) πρώτο κόμμα όχι μόνο δεν έχει κανένα συμφέρον, αλλά θα πρέπει να αποτελείται από ηλίθιους για να συμμετέχει σε συνασπισμό κομμάτων, αφού έτσι κι αλλιώς θα πάρει τις 50 έδρες. Κι αν του λείπουν ακόμα έδρες, τότε μπορεί να προβεί σε μια μετεκλογική συνεργασία με οποιοδήποτε κόμμα, έχοντας βέβαια το πάνω χέρι.

Επομένως η συγκεκριμένη παράγραφος του νόμου είναι ουσιαστικά άχρηστη και άκρως αντιδημοκρατική. Ακόμα παραπάνω όμως, είναι ξεκάθαρη κοροϊδία. Στην προσπάθεια του συντάκτη να κρύψει την άνιση μεταχείριση κομμάτων και συνασπισμών, χρησιμοποιεί έναν κανόνα που με βάση τη στοιχειώδη λογική δεν στέκει. Και, προσωπικά, διαβάζοντας αυτόν το νόμο, νιώθω να με κοροϊδεύουν κατάμουτρα!

Ένα μεγάλο ερώτημα είναι πώς κατάφερε αυτή η αθλιότητα να γίνει νόμος, από τη στιγμή που είναι εμφανώς αντισυνταγματικός. Αντισυνταγματικός γιατί οι ψήφοι των πολιτών δεν έχουν ισότιμη μεταχείριση, γιατί η αξία των ψήφων όσων ψηφίσουν κάποιον συνασπισμό μειώνεται αυτομάτως στο μισό (ή στο 1/3 κλπ, ανάλογα). Αναρωτιέμαι, κανείς από όσους τον διάβασαν και τον ενέκριναν δεν ξέρει στοιχειώδη μαθηματικά; Είναι αναγκαίο αυτή η τροποποίηση του νόμου να ακυρωθεί άμεσα.

Και όχι μόνο αυτή. Αν πάμε ένα βήμα πιο πέρα, θα πρέπει να αναρωτηθούμε για τη σημασία και τη χρησιμότητα του μπόνους των 50 εδρών. Υποτίθεται ότι αυτό το μπόνους δίνεται στο πρώτο κόμμα για να μπορέσει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Έχω πολλές ενστάσεις με την παραπάνω πρόταση. Ας ξεκινήσω από την πιο τετριμμένη για να καταλήξω στην πιο σοβαρή.

Οι 50 έδρες είναι το 1/6 του συνόλου των 300 εδρών. Ή αλλιώς, το 1/3 των εδρών που χρειάζονται για να έχει ένα κόμμα αυτοδυναμία. Το ποσοστό αυτό είναι τουλάχιστον σκανδαλώδες και συνιστά αυτομάτως αλλοίωση του εκλογικού αποτελέσματος.

Ακόμα χειρότερα, στην συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση που δεν υπάρχει κανένα κόμμα με ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό, ενώ αντίθετα θα υπάρξουν πολλά κομμάτα με συγκρίσιμα ποσοστά, η αδικία γίνεται κραυγαλέα και πλήρως αδικαιολόγητη. Από τη στιγμή που ένα κόμμα δεν σχηματίζει αυτοδύναμη κυβέρνηση ούτε με τις 50 έδρες, δεν θα έπρεπε να τις παίρνει.

Υπάρχει όμως και κάτι πολύ πιο ουσιώδες. Στον πυρήνα του πολιτεύματός μας, για να μπορεί αυτό να λειτουργεί δημοκρατικά, υπάρχει η διάκριση των εξουσιών. Η νομοθετική, η εκτελεστική και η δικαστική εξουσία οφείλουν να είναι ανεξάρτητες. Η λογική, λοιπόν, των σώνει-και-καλά αυτοδύναμων κυβερνήσεων καταργεί την διάκριση νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας αφού δίνει τη δυνατότητα σε ένα μόνο κόμμα να ελέγχει και τη Βουλή και την Κυβέρνηση, να ψηφίζει όποιο νόμο θέλει και κανείς να μην μπορεί να κάνει τίποτα για αυτό. Ωστόσο, θεωρητικά εμείς δεν ψηφίζουμε για να βγάλουμε αυτοδύναμη Κυβέρνηση, δεν ψηφίζουμε για το ποιος θα είναι πρωθυπουργός, αλλά για το ποιοι θα μας αντιπροσωπεύσουν στη Βουλή, που είναι αρμόδια για το νομοθετικό έργο. Η Βουλή με τη σειρά της δίνει ψήφο εμπιστοσύνης σε μια Κυβέρνηση που καλείται να εφαρμόσει όσα η Βουλή ψηφίζει. Αν δεν υπάρχει κανένα κόμμα που να συγκεντρώνει πάνω από το 50% των ψήφων, τότε η Κυβέρνηση αυτή οφείλει να προέλθει από την ψήφο 2 ή παραπάνω κομμάτων. Και τα κόμματα οφείλουν να καταφέρουν να συνεργαστούν γιατί οι πολίτες δεν έδωσαν σε κανέναν την εντολή να κυβερνήσει μόνος του. Αν τώρα δεν μπορούν να συνεργαστούν, δεν είμαστε άξιοι να λεγόμαστε πολιτισμένη κοινωνία και αυτό είναι μια άλλη μεγάλη συζήτηση.

Πιστεύω πως η πριμοδότηση του πρώτου κόμματος με 50 έδρες (ή 40, ή και 10, το ίδιο κάνει) είναι βαθύτατα αντιδημοκρατική και τελικά υπονομεύει το πολίτευμα. Ας μην ξεχνάμε κιόλας ότι με το όριο του 3% (και την αποχή, τα λευκά και τα άκυρα) ήδη τα κόμματα που μπαίνουν στη Βουλή έχουν "ντοπαριστεί" ανάλογα με τα αρχικά ποσοστά τους, ενώ η ψήφος μια μερίδας των πολιτών έχει πλήρως αγνοηθεί.

Αυτό όμως που δεν πρέπει κυρίως να ξεχνάμε είναι πως όλα τα παραπάνω είναι το αποτέλεσμα του νομοθετικού έργου των 2 κομμάτων που κυβερνούν τη χώρα καθόλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης, το οποίο αποσκοπούσε σε ένα και μόνο πράγμα: Την αποδυνάμωση του δεύτερου κόμματος και τη βελτίωση των πιθανοτήτων του πρώτου (που νομοθετεί) να διατηρήσει ή να ξαναπάρει την εξουσία στο άμεσο μέλλον. Και όσο κι αν το άλλο κόμμα διαμαρτυρόταν και καταψήφιζε τον εκάστοτε νόμο, ήξερε ότι κατά βάθος θα ευνοηθεί κι αυτό.

Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών της Κυριακής, ως πολίτες οφείλουμε άμεσα να απαιτήσουμε έναν πιο δημοκρατικό εκλογικό νόμο. Οφείλουμε να ζητήσουμε την κατάργηση όλων αυτών των διατάξεων, τουλάχιστον με αυτή τη σειρά: διάκριση κόμματος-συνασπισμών, μπόνους 50 εδρών, 3%, μέχρι να φτάσουμε στην απλή αναλογική.

Τρόποι να το κάνουμε υπάρχουν αρκετοί. Πρώτος και καλύτερος να ψηφίζουμε κόμματα που ζητούν την καθιέρωση της απλής αναλογικής. Μπορούμε να διαδηλώσουμε. Επίσης, μπορούμε να πιέζουμε, τηλεφωνικά, με email κλπ τους βουλευτές (ή υποψηφίους) των κομμάτων της περιφέρειάς μας να πάρουν θέση στο συγκεκριμένο ζήτημα και να τους διαμηνύσουμε ότι δεν πρόκειται να ξαναδούν ψήφο από εμάς μέχρι να υποστηρίξουν την απλή αναλογική (ή έστω την κατάργηση κάποιων από τις παραπάνω διατάξεις). Να τους πιέσουμε τόσο, ώστε να ακούν "εκλογικός νόμος" και να βάζουν τα κλάματα. Μπορούμε ακόμα να ενημερώνουμε φίλους, συγγενείς κλπ, που ενδεχομένως δεν τους είχε απασχολήσει το συγκεκριμένο θέμα και οι οποίοι με τη σειρά τους να προβούν στις ίδιες ενέργειες.

Ας προσπαθήσουμε να φτιάξουμε μια Βουλή που να υπολογίζει τη φωνή όλων των πολιτών και να  απαιτεί μεγαλύτερη υπευθυνότητα από τους πολιτικούς. Όπως θα έπρεπε να είναι.


Γ.


Υ.Γ.1 Ίσως καλύτερος τίτλος για το κείμενο να ήταν ο εξής: Εκλογικός νόμος - Δημοκρατία: 50-0...

Υ.Γ.2 Κι όπως είπε ο Σίλας Σεραφείμ, "αν στην Δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα, γιατί δεν έχουμε απλή αναλογική;"

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου